Người bị đau dạ dày nên ăn gì và kiêng gì theo chế độ hợp lý nhất?

Tác giả Y tế Ninh Kiều

đăng lúc 2:50 PM , 23/04/2025

Đau dạ dày là tình trạng gây khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Các triệu chứng như đau âm ỉ, đầy hơi, buồn nôn hay khó tiêu thường xuất hiện khi dạ dày bị kích ứng hoặc tổn thương. Vậy đau dạ dày nên ăn gì để giảm đau và hỗ trợ phục hồi? Một chế độ ăn uống hợp lý không chỉ giúp làm dịu các triệu chứng mà còn cải thiện sức khỏe tiêu hóa tổng thể.

1. Nguyên nhân gây đau dạ dày là gì?

Đau dạ dày có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố lối sống đến các vấn đề y tế. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

Nhiễm khuẩn Helicobacter pylori (HP): Loại vi khuẩn này tấn công niêm mạc dạ dày, gây viêm và đau.
Thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn quá nhanh, bỏ bữa, hoặc tiêu thụ thực phẩm cay, chua quá mức có thể kích ứng dạ dày.
Căng thẳng kéo dài: Stress làm tăng tiết axit dạ dày, gây tổn thương niêm mạc.
Sử dụng thuốc không đúng cách: Một số loại thuốc như ibuprofen hoặc aspirin có thể làm tổn thương dạ dày nếu dùng lâu dài.
Rượu bia và thuốc lá: Những chất này làm suy yếu lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày.

Việc hiểu rõ nguyên nhân và triệu chứng của đau dạ dày giúp bạn điều chỉnh chế độ ăn uống một cách khoa học. Lựa chọn đúng thực phẩm không chỉ giảm đau mà còn ngăn ngừa các cơn đau tái phát.

2. Nên ăn gì khi bị đau dạ dày?

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau dạ dày và hỗ trợ phục hồi niêm mạc dạ dày. Lựa chọn thực phẩm phù hợp không chỉ giúp làm dịu các triệu chứng khó chịu mà còn cải thiện sức khỏe tiêu hóa lâu dài. Vậy đau dạ dày nên ăn gì để đạt hiệu quả tốt nhất?

2.1. Thực phẩm giàu chất xơ có lợi như thế nào?

Rau củ quả giàu chất xơ là lựa chọn hàng đầu cho người bị đau dạ dày vì chúng dễ tiêu hóa và hỗ trợ bảo vệ niêm mạc dạ dày. Chất xơ giúp điều hòa nhu động ruột, giảm áp lực lên dạ dày và ngăn ngừa táo bón, một yếu tố có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng đau.

Cà rốt: Chứa pectin, giúp làm dịu niêm mạc dạ dày và giảm kích ứng.
Bí đỏ: Giàu vitamin A và chất chống oxy hóa, hỗ trợ tái tạo lớp niêm mạc bị tổn thương.
Khoai lang: Cung cấp chất xơ hòa tan, dễ tiêu hóa và giảm cảm giác đầy hơi.
Rau xanh luộc (bắp cải, cải bó xôi, …): Cung cấp chất xơ và các hợp chất chống viêm.

Người bị đau dạ dày cần lên thực đơn gồm các thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa và trong quá trình sử dụng có thể theo dõi tình trạng cải thiện bệnh

Người bị đau dạ dày cần lên thực đơn gồm các thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa và trong quá trình sử dụng có thể theo dõi tình trạng cải thiện bệnh

Hãy ưu tiên chế biến các loại rau củ này bằng cách luộc hoặc hấp để giữ nguyên dưỡng chất và giảm kích ứng dạ dày.

2.2. Thực phẩm lên men có tốt cho dạ dày không?

Các thực phẩm lên men như sữa chua không đường, sữa chua lên men hoặc tương đậu chứa nhiều lợi khuẩn (probiotics), giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và tăng cường sức khỏe tiêu hóa. Những lợi khuẩn này có thể làm giảm viêm và hỗ trợ sửa chữa các tổn thương ở niêm mạc dạ dày, đặc biệt ở những người bị đau dạ dày do vi khuẩn HP.

Sữa chua không đường: Cung cấp lợi khuẩn, giảm axit dạ dày và cải thiện tiêu hóa.
Miso (tương đậu Nhật Bản): Chứa enzyme hỗ trợ tiêu hóa và ít gây kích ứng.
Dưa cải muối (kim chi ít cay): Cung cấp lợi khuẩn nhưng cần chọn loại không quá cay hoặc bị chua để tránh kích ứng.

Lưu ý: Chỉ nên dùng sữa chua không đường và tránh các loại có hương liệu hoặc đường bổ sung, vì đường có thể làm tăng tiết axit dạ dày.

2.3. Protein nạc và ngũ cốc nguyên hạt

Protein nạc và ngũ cốc nguyên hạt là nguồn dinh dưỡng cần thiết, cung cấp năng lượng mà không gây áp lực cho dạ dày. Những thực phẩm này dễ tiêu hóa, ít chất béo và giúp duy trì cảm giác no lâu, rất phù hợp cho người bị đau dạ dày.

Thịt gà (phần ức, bỏ da): Giàu protein, ít chất béo, dễ tiêu hóa khi chế biến đơn giản như luộc hoặc hấp.
Cá (cá hồi, cá thu): Chứa omega-3, hỗ trợ chống viêm và bảo vệ niêm mạc dạ dày.
Gạo lứt: Cung cấp chất xơ và năng lượng bền vững, ít gây đầy hơi hơn gạo trắng.
Yến mạch: Giàu chất xơ hòa tan, giúp làm dịu dạ dày và giảm triệu chứng khó tiêu.

Khi chế biến, hãy hạn chế sử dụng dầu mỡ hoặc gia vị cay. Ví dụ, một bát cháo yến mạch với chút thịt gà luộc là lựa chọn lý tưởng cho bữa sáng của người bị đau dạ dày.

2.4. Thực phẩm trung tính khác nên bổ sung

Ngoài các nhóm thực phẩm trên, một số loại thực phẩm trung tính, ít gây kích ứng cũng rất hữu ích. Những thực phẩm này thường có kết cấu mềm, dễ tiêu hóa và không làm tăng tiết axit dạ dày.

Chuối chín: Chứa pectin và kali, giúp làm dịu dạ dày và giảm cảm giác nóng rát.
Táo luộc: Dễ tiêu hóa hơn táo sống, cung cấp chất xơ và vitamin mà không gây kích ứng.
Bánh mì trắng hoặc bánh mì nướng: Hấp thụ axit dư thừa và giảm cảm giác khó chịu khi đói.

Đau dạ dày nên ăn gì không chỉ là câu hỏi về thực phẩm mà còn về cách chế biến và kết hợp chúng. Các thực phẩm trên, khi được sử dụng đúng cách, sẽ giúp bạn giảm đau, cải thiện tiêu hóa và ngăn ngừa các cơn đau tái phát.

3. Nên tránh những thực phẩm nào khi đau dạ dày?

Để giảm đau dạ dày và ngăn ngừa triệu chứng trầm trọng hơn, việc tránh các thực phẩm gây kích ứng niêm mạc dạ dày là rất quan trọng. Một số loại thực phẩm có thể làm tăng tiết axit hoặc gây tổn thương thêm cho dạ dày, khiến tình trạng đau trở nên nghiêm trọng.

3.1. Thực phẩm cay và có tính axit cao ảnh hưởng thế nào?

Thực phẩm cay và có tính axit cao có thể kích thích niêm mạc dạ dày, làm tăng cảm giác nóng rát và đau. Những thực phẩm này thường làm trầm trọng thêm các triệu chứng như ợ chua hoặc trào ngược axit.

Ớt và gia vị cay: Capsaicin trong ớt có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày.
Trái cây có múi (cam, chanh, bưởi): Hàm lượng axit cao làm tăng tiết axit dạ dày.
Cà chua và sản phẩm từ cà chua: Có tính axit, dễ gây khó chịu cho dạ dày nhạy cảm.

Hãy thay thế các loại trái cây có múi bằng những lựa chọn nhẹ nhàng hơn như chuối chín hoặc táo luộc để bảo vệ dạ dày.

3.2. Thực phẩm chiên rán và nhiều chất béo có hại ra sao?

Thực phẩm chiên rán hoặc chứa nhiều chất béo thường khó tiêu hóa, làm tăng áp lực lên dạ dày và gây đầy hơi, khó tiêu. Những thực phẩm này cũng có thể làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày, kéo dài cảm giác khó chịu.

Đồ chiên xào (khoai tây chiên, gà rán): Chất béo cao gây kích ứng và khó tiêu.
Thịt mỡ và nội tạng: Chứa nhiều chất béo bão hòa, làm tăng nguy cơ viêm dạ dày.
Bơ thực vật và kem: Gây áp lực lên hệ tiêu hóa, làm trầm trọng triệu chứng.

Thay vì chiên xào, hãy chọn các phương pháp chế biến như hấp hoặc nướng không dầu để giảm gánh nặng cho dạ dày.

3.3. Cần tránh đồ uống có cồn và caffeine

Rượu bia, cà phê và các đồ uống chứa caffeine có thể làm suy yếu lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày, đồng thời kích thích tiết axit. Điều này đặc biệt nguy hiểm với những người có tiền sử viêm loét dạ dày.

Rượu bia: Làm tổn thương niêm mạc dạ dày và tăng nguy cơ loét.
Cà phê và trà đặc: Caffeine kích thích tiết axit, gây nóng rát.
Nước ngọt có ga: Gây đầy hơi và áp lực lên dạ dày.

Nếu muốn uống gì đó, hãy chọn nước lọc hoặc trà thảo mộc nhẹ như trà hoa cúc để làm dịu dạ dày.

4. Chế độ ăn uống lý tưởng cho người đau dạ dày

Không chỉ quan tâm đến đau dạ dày nên ăn gì, cách bạn ăn cũng ảnh hưởng lớn đến sức khỏe dạ dày. Một chế độ ăn uống khoa học, kết hợp với thói quen lành mạnh, sẽ giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. Dưới đây là những khuyến nghị cụ thể để xây dựng chế độ ăn uống lý tưởng.

Ăn nhiều bữa nhỏ: Chia nhỏ khẩu phần ăn thành 5-6 bữa mỗi ngày để giảm áp lực lên dạ dày.
Ăn chậm, nhai kỹ: Giúp thực phẩm được tiêu hóa tốt hơn, giảm kích ứng niêm mạc.
Uống đủ nước: Uống 1.5-2 lít nước mỗi ngày, nhưng tránh uống quá nhiều trong bữa ăn.
Ăn đúng giờ: Duy trì lịch ăn uống đều đặn để ổn định tiết axit dạ dày.

Hãy tránh ăn khi căng thẳng hoặc quá đói, vì những trạng thái này có thể làm tăng tiết axit và gây đau.

5. Khi nào nên đi khám bác sĩ nếu bị đau dạ dày?

Mặc dù chế độ ăn uống có thể giúp kiểm soát đau dạ dày, một số trường hợp cần được thăm khám y tế để tránh biến chứng nghiêm trọng. Nhận biết các dấu hiệu cảnh báo là rất quan trọng để xử lý kịp thời.

Đau dạ dày kéo dài: Cơn đau không giảm sau vài ngày hoặc tái phát thường xuyên.
Nôn mửa hoặc nôn ra máu: Có thể là dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa.
Sốt cao hoặc giảm cân bất thường: Cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng như viêm loét hoặc ung thư dạ dày.
Khó nuốt hoặc đau khi nuốt: Có thể liên quan đến tổn thương thực quản.

Lưu ý: Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị.

Việc kết hợp chế độ ăn uống khoa học với theo dõi sức khỏe định kỳ sẽ giúp bạn quản lý đau dạ dày hiệu quả và duy trì sức khỏe lâu dài.

6. Câu hỏi thường gặp (FAQs)

6.1. Đau dạ dày uống sữa được không?

Sữa có thể gây khó tiêu ở một số người, đặc biệt là những người không dung nạp lactose. Tuy nhiên, sữa chua không đường chứa lợi khuẩn có thể hỗ trợ tiêu hóa và làm dịu dạ dày.

6.2. Uống cà phê có gây đau dạ dày không?

Cà phê, đặc biệt là cà phê đen, có thể kích thích tiết axit và gây kích ứng niêm mạc dạ dày. Người bị đau dạ dày nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn cà phê.